Con đường nào để trở thành một “Full Stack Marketer”?
Hầu hết các khóa học đang bán hay chia sẻ miễn phí trên thị trường đều có tác động ít nhiều tới tư duy học viên. Bởi tư duy là nền tảng của mọi hoạt động. Và sự lầm lạc cũng đều … bắt nguồn từ đây.
Có thể coi tôi là chân dung điển hình của một “Full Stack Marketer” thâm niên. Bằng trải nghiệm thành bại sau vô số vấp ngã đã qua, tôi có thể nhìn lướt qua là thấy người ta đang …dạy sai điều gì.
Tại sao tôi có thể nhận ra họ đang đào tạo sai về Full Stack?
Bởi chính bản thân tôi đã từng …đào tạo sai như thế. Khi tôi còn đào tạo nội bộ từ nhiều năm trước. Ban đầu thì tôi đặt mục tiêu phải đào tạo ra một team “full stack” phải thật hiệu quả và máu lửa. Kết quả ban đầu là .. rất tuyệt vời. Ai cũng nhìn thấy điều đó! Một số quản lý đã nói với tôi họ nhìn thấy rõ ràng sự thay đổi đó. Lúc đó tôi đã tự hào về khả năng của mình lắm. Sau khi tôi cảm thấy đã “chuyển giao” xong, thì lại tiếp tục dành thời gian cho các bạn mới. Tuy nhiên tôi đã phải vô cùng ngạc nhiên và thất vọng không lâu sau đó.
Những viên ngọc sáng giá mà tôi đã dành tất cả tâm huyết vào huấn luyện … bắt đầu ngưng tiến bộ dần – kể từ khi ngừng kèm cặp. Ban đầu tôi không nhận ra, nghĩ đó là vấn đề cá nhân. Nhưng khi quan sát mở rộng thì có điểm chung. Tôi vô cùng thắc mắc về vấn đề đó. Thậm chí vài bạn có một số dấu hiệu của sự tiêu cực trông thây. Tôi bỏ tiền túi ra đầu tư một kệ sách, sau đó bị để cho phủ bụi, vì chẳng ai mò tới dù chỉ là một trang.
Rồi cũng có mấy bạn cũng nhiễm theo tôi, đọc sách vào đầu mỗi sáng đi làm. Nhưng khi tôi “check var” thử – thông qua yêu cầu bạn review lại nội dung thì … không thấy nội dung đó đọng lại trong mindset. Có người mượn sách cá nhân của tôi thì … quên trả luôn. Mà cuốn đó là một cuốn viết về tư duy! Đó là lần cuối cùng tôi cho mượn sách. Thậm chí ai hỏi mượn thì tôi sẽ yêu cầu tự mua. Bởi đó là thứ tài sản giá trị lớn nhưng giá mua rẻ nhất mà một con người có thể mua.
Rồi tôi để ý có một điểm chung là khi tôi đang huấn luyện thì bạn nào cũng tích cực, mà khi ngừng “bơm mana” thì hầu hết đều vậy. Không phải tất cả nhưng đó là mẫu số chung. Và tôi buộc phải dừng lại để review lại mọi thứ. Hành trình đó tới nay đã mấy năm, ngày nào rảnh tôi cũng ngẫm nghĩ về điều đó. Tôi thắc mắc tại sao lại không thế huấn luyện được dù đã cầm tay chỉ việc, và các bạn đã làm rất tốt, rất hiệu quả lúc đó. Rồi sau này, khi “tự soi mình” thật kĩ thì tôi mới nhận ra được sai lầm ở đâu. Đó là tôi đã cho các bạn “mượn” mindset của mình để các bạn làm! Tôi đã sai khi muốn để các bạn nhanh chóng có được sự tự tin, ngay cả khi nhận thấy năng lực còn yếu. Tôi chưa huấn luyện các bạn xong, chưa rèn nên mindset của chính cá tính bản năng của mỗi người. Thậm chí ngược lại, chính vì tôi đã truyền động lực rất …mạnh mẽ, vô tình làm cho các bạn thêm tụt giảm sự tự tư duy của bản thân. Nhưng lúc đó tôi không nhận ra nổi, tôi còn rất tự tin về sự “nhiệt tình” của mình. Và team tôi cũng có nhiều thành tích đáng để tự hào mới ch.ế.t.
Một bài học lớn từ một bạn nhân viên trẻ
Hồi đó có một nhân viên đã làm tôi rất tự hào. Sau khi bạn được huấn luyện một thời gian ngắn, thì bạn như “lột xác”. Năng lực tự phân tích và phản biện của bạn đã tăng rất nhanh. Đó là nhân sự duy nhất có điểm > 85/100 trong khoảng 40 người tham gia. Dù bạn đã rất … bình thường và mờ nhạt trước đó. Trước khi thi, tôi nói với một anh quản lý là bạn này sẽ đạt tối thiểu trên 90 điểm. Bởi skill mà tôi rèn cho bạn này là 1 skill đặc biệt tôi mới sáng tạo ra hồi đó. Đó là sự kèm 1 vs 1 và đã bị tôi “quần thảo” bằng hàng loạt câu hỏi dồn dập mỗi khi vô tình đi qua.
Điểm đặc biệt của phương pháp này là tôi không hề …cho đáp án và không hề … dạy gì mấy. Tôi chỉ hỏi và liên tiếp đặt câu hỏi cho bạn tự giải một cách có chủ ý từ đầu. Ban đầu tôi khi hỏi và yêu cầu bạn trả lời, thì dù bạn đã trả lời đáp án đúng, tôi vẫn nói đó là sai. Và khi tôi đã nói sai thì … sẽ không dám cãi phải im lặng nhận. Đó là một quy tắc văn hóa nho nhỏ tự hình thành trong team hồi đó. Xong sau đó tôi đi và … chờ đợi, cố nén để không bật cười. Mấu chốt là không để bạn phát hiện ra bị tôi gài. Hồi đầu thì tôi chờ muốn sốt ruột, sau mấy ngày sợ bạn quên định đi giải đố, mà tôi không được phép … tự phá luật chơi do mình tạo ra. Nguyên tắc của phương pháp này là buộc phải chờ cho tới khi bạn tự phát hiện ra được và … đòi phản biện lại tôi.
Rồi sau cả tuần thì ngày đó cũng tới. Bạn chờ tôi đi qua để gọi lại “bắt bẻ”, với vẻ mặt rất tự tin về phát hiện mới của mình. Bạn nói là bữa đó em nói đúng rồi mà. Tôi chờ câu này đã lâu lắm rồi, lại “q.u.ậ.t tiếp” cho nhát thứ hai:
“Sai rồi, học với hành …cẩu thả quen thói đi. Đọc lại cho kĩ.”
Tôi cố tỏ ra gằn giọng và “diễn” sự nghiêm túc của một người quản lý đàn anh. Thế là mặt con bé ngơ ngác và …thất vọng trở lại, nhưng có nét khá hơn trước là … chưa thấy phục. Sau đó tôi để ý quan sát xem làm gì, thì thấy nó mở máy ra mày mò tìm kiếm gì đó. Đó là dấu hiệu cho thấy đã sắp “lùa gà” vào chuồng thành công. Tới tiếp lần thứ 3 như vậy thì nó có vẻ đã kiên quyết hơn nhiều. Khi tôi “bẻ” lại nó thì nói em tự tin là em đúng. Tôi lại khẳng định:
– “Em sai rồi, anh hơn em bao nhiêu tuổi, anh làm nghề bao nhiêu năm mà nói em cứ cãi là sao?”
Lúc này mặt con nhỏ có vẻ tức như muốn khóc. Lẩm bẩm: “Không thể có chuyện em sai được.”
Chỉ chờ có thế, tôi mồi tiếp:
– “Dám cá gì không? Một chầu ăn trưa toàn sàn nhé?”
Nó khựng lại rồi trả giá:
-“Em dám! Mà cá với anh thôi, liên quan gì cả sàn?”
– “Nếu em đã tự tin mình đúng, thì trả một hay nhiều suất đâu phải là tiền từ em móc ra nữa đâu? Em còn được dịp mời cả sàn bằng tiền của người khác. Nếu anh đã tự tin anh đúng thì em có cá bất kì cái gì anh cũng dám chơi. Sao dám chơi không?” – Tôi “gài kèo” tiếp.
Rồi thấy con nhỏ ngồi lần khân ngẫm nghĩ, chắc có lẽ đang tính nhẩm coi trong ví còn đủ tiền để “chơi” không. Xong nó hít một hơi và trả lời một câu rất mạnh mẽ:
“Ok. Em chơi, cá luôn!”
– “Ờ, em muốn chơi kệ em. Anh chả chơi, Anh đâu có ngu để mất tiền vì người khác. Hehe” – Lúc này tôi cười.
Thế là con nhỏ biết bị tôi gài, nó thắc mắc tại sao tôi làm nó mất thời gian. Tôi mới vặn hỏi ngược nó là thứ em biết bây giờ, với thứ em biết lúc đó có khác nhau không. Cái sự tự tin có được sau khi bỏ công nghiền ngẫm nát cả tài liệu có khác với sự tự tin mơ hồ không. Một thứ biết mà không chắc, không tự tin, chỉ nghe người khác nói sai một cái là đã không dám tự bảo vệ được, thì làm gì có tí chính kiến nào. Có sai hay đúng cũng phải tự mình nghiền ngẫm ra. Từ đó, nó im lặng nghe và không bao giờ tôi thấy nó có thái độ tiêu cực nào. Và đương nhiên, sau đó tôi đã luôn luôn liên tục gài nó, mỗi lần nó bắt bài cũ của tôi thì tôi lại đẻ ra chiêu mới.
Thực tế thì tôi có dư tự tin để làm chủ cuộc chơi tâm lý đó. Chí ít là với mấy bạn nhân viên của tôi. Tôi rèn cho bạn tới một mức mà bất kì điều gì tôi nói ra bạn đều phải lắng nghe nhưng không được tin, phải tự kiểm chứng lại hết. Sau vài lần test thấy đã đạt thì tôi mới ngưng thử thách vì tôi … mất dạy rồi. (mất quyền dạy tiếp) Rồi tới ngày tôi đề ra sáng kiến tổ chức thi kiến thức của toàn sàn. Vừa là để kiểm tra mặt bằng chung của nhân sự, vừa là đánh giá “mắt nhìn” của tôi. Trước khi thi tôi đã nhẩm định điểm của từng người trong đầu. Và kết quả thì hầu hết là đoán đúng. Trừ một vài … nỗi thất vọng.
Trong khoảng gần 40 người tham gia cả quản lý lẫn nhân sự, chỉ cần đạt 80/100 là tôi đánh giá đạt tốt, còn dưới 60 điểm thì chắc chắn phải đào tạo lại. Bởi tôi gài vào đó toàn những tình huống hóc búa. Nhưng bình thường hầu như gặp thường xuyên trong công việc. Và những điều mà tôi gài là để phòng tránh sự cố rất thường xuyên xảy ra. Vì tôi là người ra đề nên tôi … mất quyền được thi. Tuy nhiên tôi tự nhận định trước cuộc thi là nếu tôi không phải là người ra đề thì có lẽ chưa chắc gì làm vượt trên 90 điểm được.
Bởi thực sự các tình huống để ghi điểm tuyệt đối thì tôi gài …rất sâu. Sâu đến mức chọn bất cứ câu trả lời nào cũng đều sai. Và khi bực tức người ra đề sai mà phải phát lên thành tiếng thì đạt … Hoặc có câu là đáp án đúng thì để là sai. Đó là tình huống rất … dễ nhầm lẫn. Rồi khi nộp bài được xem kết quả sẽ phải thấy không phục và đòi xin phản biện thì … đạt điểm tối đa. Để làm được thế đòi hỏi phải có sự tự tin, kiến thức thật vững và năng lực phản biện cao mới vượt qua ải đó được. Và bạn nhân viên trong câu chuyện này đã đạt số điểm là … 100/100. Anh quản lý đồng nghiệp tôi cũng ngỡ ngàng như tôi, thực sự đã rất “mát mặt”.
Và chính bạn đó đã dạy ngược lại cho tôi một bài học rất lớn để đời.
Một Marketer đa nhiệm liệu có tốt?
Tôi nhận ra khi đào tạo, giảng viên có nền tảng tư duy sai lệch thì sẽ đào tạo ra một thế hệ sai lệch.
Đó là điều mà tôi luôn luôn tự răn bản thân khi có ý định bước vào làm đào tạo chuyên nghiệp. Và trước khi tôi xây dựng khóa học đào tạo một thứ mà tôi đã quá thành thục, thì tôi dành hẳn hơn 3 tháng chỉ để đọc sách. Đó là những sách triết học rất sâu, để tôi kiểm nghiệm thật sâu vào cái gốc rễ của bản thân mình. Tôi cũng triển khai thử nghiệm vài chiến dịch nhỏ để thu nhận thêm ý kiến. Và tôi nhận thấy mình đã …đúng hướng.
Thuật ngữ đa năng, đa nhiệm đang rất phổ biến, và nó cũng sẽ rất hot trong tương lai. Sự đa nhiệm của tôi là có thể vứt vào bất kì vị trí nào đều hoàn thành tốt nhiệm vụ được. Ngay lúc viết bài này là tôi đang chờ render video. Tôi còn quản lý sản xuất, quản lý thu mua, quản lý và đào tạo bán hàng. Bán hàng thì có cả B2C lẫn B2B, D2C, chứ không riêng gì … marketer. Thậm chí tôi còn tự… thiết kế nội thất và ra file sản xuất nữa. Gần đây thì tôi còn làm thêm một công việc nữa là quản lý cả đầu nguồn nhà máy cung cấp.
Nhưng …hãy cẩn thận với sự đa năng đó. “Đơn nhiệm” mà được làm nhuẫn nhuyễn, thì có thể mang đến hiệu quả nhiều hơn đa nhiệm. Trong mỗi sự đa năng mà tui học thêm đều có nguy cơ làm lệch tư duy gốc rễ. Và lúc tui học chỉ đặt mục tiêu học để hiểu biết rồi dừng, không phát triển vào sâu thêm bất kể nó cho tôi nhiều nguồn lợi lớn. Để tôi quay lại mục tiêu tổng: phát triển tư duy và cá tính – thứ tài sản cốt lõi sẽ theo suốt cuộc đời mỗi người.
Full Stack Marketer hay một người máy?
Tôi mới thấy có một trung tâm đào tạo quảng cáo về “full stack”, tui ngó thử thì mỉm cười vì tưởng như nói tới mình. Tuy nhiên khi xem kĩ thì … ngược hoàn toàn. Cái skill họ trang bị mà nói đó là đa năng là … sai lầm lớn. Thứ đó sẽ triệt hạ hệ tư duy cá tính mà tui muốn khơi lên cho học viên của mình -như câu chuyện của cô nhé nhân viên kể trên.
Nghe quảng cáo thì rất hay, rất … phê. Mà người học viên đang chưa định hình được cá tính mình là gì, chưa hiểu về bản thân mình, chưa có năng lực phản biện tốt nhưng đi dạy …sáng tạo bằng AI thì rất nguy hại.
Đó là một hành động … lầm lạc từ giảng viên. Tôi không muốn phân tích sâu hơn, nhất là về “đối thủ” nhưng đó chính là đang dần biến học viên thành robot, và sau mấy năm họ sẽ không còn biết cá tính thực sự của mình là gì. Đó cũng là thứ mà tôi đưa vào khóa học để đào tạo. Còn thực tế bản thân tôi thì … không cần so sánh với ai, vì tự nhận thấy dù tôi làm bất kể sản phẩm nào ra cũng đều mang theo sự khác biệt tự nhiên.
Cá nhân tôi cũng dùng AI liên tục. Không chỉ Chat GPT hay Gemini mà cả trong các phần mềm edit như Photoshop, rồi trong nhiều công cụ khác. Nhưng rồi tôi buộc phải bỏ, vì nhận ra nó gây thiệt hại lớn cho cái bản năng của tôi. Tôi chấp nhận mất nhiều thời gian hơn, cực hơn nhưng tôi quyết không để bị phá cái mình đã mất rất nhiều công sức để rèn luyện được.
Mấy bạn có hiểu bản chất của AI không? Nó là bộ não “máy học”, chưa có khả năng phản biện đủ tốt thì không phản biện nổi. Mà khi không phản biện được thì bạn sẽ học theo. Dần dà máy làm chủ hay bạn làm chủ? Vì cái thứ nó cung cấp vào đầu bạn khi đọc là … tư duy của máy.
Rồi vì nó nhẹ nhàng, nó nhanh nên bạn ghiền nó. Thiếu nó thì bạn chẳng thể làm được. Và cuối cùng là Fullstack kiểu … chẳng biết gì, chỉ là một người gõ lệnh, cứ tưởng mình làm chủ cuộc chơi mà hóa ra cuộc chơi đó đang làm chủ mình! Còn nếu bạn muốn sử dụng AI để hỗ trợ công việc, bạn bắt buộc phải tự tạo ra bộ quy tắc riêng cho bản thân mình trước đã. Như tôi đang sử dụng AI để minh họa cho ý tưởng của tôi. Nó thực sự tuyệt vời vì nếu trước kia thì tôi không biết làm thế nào. Tôi có ý tưởng trong đầu nhưng nếu dùng Photoshop thì thật khó để tạo ra được hoặc mất hàng giờ liền để vẽ ra. Còn bây giờ tôi mô tả điều đó ra thật dễ dàng.
Những nội dung do AI tạo ra sẽ lan tràn vô cùng mạnh mẽ trong thời gian sắp tới. Và nó sẽ biến thành một thứ … rẻ tiền theo đúng nghĩa đen. Bởi ai mà … chẳng làm được. Còn một bài viết thuần túy, sự sáng tạo tự gõ từng chữ sẽ … có cơ hội lên ngôi mạnh mẽ. Bạn có thể để ý những Copywriter hoàn toàn đang viết bằng chính toàn bộ cảm xúc của họ. Đó là thứ thức ăn tinh thần dần dần trở nên có giá, khi ai ai cũng tự hào về đang làm chủ … AI. Hay tôi đã từng là một người viết content quảng cáo ngắn và siêu ngắn. Còn nay thì tôi lại làm ngược lại hoàn toàn. Tôi viết dài, hoặc rất dài. Và dài đủ để gom thành một cuốn sách. Bởi chỉ có một bài dài mới đủ đi thật sâu xuyên qua nhiều lớp tâm lý của bạn. Dù đầu óc bạn mệt mỏi nhưng thứ đọng lại được sau đó là … sức phản biện của bạn sống lại.
Nếu bạn cảm thấy không tin, bạn thử chơi một trò chơi. Bạn thử phản biện AI một chủ đề, và liên tục phản biện vài chục dòng lệnh nối tiếp để đi sâu vào chủ đề xem nhé. Game đó thú vị phết đấy. Gọi là quay dế cho con AI méo mỏ thì khi đó bạn mới được xem là có sự phản biện tốt. Khi chưa tốt thì ai nói gì bạn cũng thấy … đúng trong thời đại bùng nổ thông tin này.
Việc lợi cho đời hay hại cho đời nằm ở đạo đức của người giảng viên. Nếu chỉ vì mục đích thu lợi nhuận thì sự viral đó … thật đáng quan ngại! Lớp trẻ chưa đủ khả năng để phản biện được các bạn, nhưng tự bản thân các bạn hãy phản biện lấy mình xong đã, rồi mới được đi làm đào tạo.
Tôi đang có một khóa học nhẹ nhàng và …tổng hợp kha khá skill cho anh em muốn thành “Fullstack Marketer”. Đó là một mô hình Marketing tôi đúc kết từ hơn 10 năm chinh chiến, và đóng gói tinh gọn lại trong một mô hình tối giản tên là 6V.
6V là 6 vòng tròn xung quanh một Founder, giúp bạn tự hệ thống hóa trải nghiệm của mình và kiếm thu nhập từ chính năng lực cá tính riêng biệt đó. Bạn có thể tham khảo về nó ở dưới comment nhé. Trong đó tài liệu của khóa học để mở ở ngay tại mỗi bài học. Nếu bạn có khả năng tự thực thi tốt, bạn sẽ có thể tự học miễn phí qua đó … cũng được.
